Vrijwilligers VPTZ: ‘We zijn er in de laatste levensfase. Dat geeft ruimte’

De zorg voor een geliefde in de laatste levensfase is vaak heel bijzonder. Tegelijkertijd is het ook intensief. José Hermans, Francine Backx, Mieke Dassen- van Beek en Bianca van der Laan geven steun aan mensen die zich in de laatste maanden van hun leven bevinden. Unaniem zijn ze heel dankbaar om er als vrijwilliger voor deze mensen en hun naasten te mogen zijn. Een gesprek met de Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) over wat ze kunnen betekenen.

Francine vertelt: “De nood is soms heel hoog. Mensen weten soms al jaren dat ze komen te overlijden. Hulp vragen aan de omgeving kan heel lastig zijn. Zeker als het jaar na jaar duurt, is de kring van mensen die helpen op een gegeven moment soms klein. Hierdoor wordt het voor de zieke en de mantelzorger heel zwaar. We zijn er voor allebei. Een mantelzorger kan de partner in huis zijn maar bijvoorbeeld ook een dochter die ver weg woont.”

In vroeg stadium contact opnemen

De VPTZ-vrijwilligers worden begeleid door twee coördinatoren: Yvonne de Leng en Anouk Vrins. Carolien van Gestel (ten tijde van het interview coördinator, inmiddels oud-coördinator) geeft aan dat ze hoopt dat mensen al in een vroeg stadium contact leggen. “Er is geen indicatie nodig om een VPTZ-vrijwilliger in te zetten, er zijn geen kosten aan verbonden en we hebben geen wachtlijst. We maken thuis kennis en bespreken wat er nodig is. Het is fijn wanneer we al contact hebben als iemand nog niet heel ziek is. We kunnen dan op tijd beginnen met het geven van ondersteuning aan mantelzorgers. Zo raken zij minder snel overbelast. Maar ook wanneer we laat in het proces benaderd worden, kijken we direct hoe we kunnen ondersteunen.”

Mantelzorger kan even opladen

Wat deze VPTZ-vrijwilligers kunnen doen, is heel divers. Bianca: “We zijn er. Dit geeft de mantelzorger de gelegenheid om iets anders te kunnen doen, even op te laden. Dat kan al om hele simpele dingen gaan, zoals boodschappen doen, medicijnen halen of een wandeling maken. Mensen durven vaak niet goed van huis. Als wij er zijn, kan dat wel. Soms gaat het om een uurtje, soms gaat het om een dagdeel.” Ze doen geen verzorgende of verpleegkundige handelingen of huishoudelijke taken. José: “Natuurlijk helpen we iemand wel om naar het toilet te gaan. Maar moet het bed verschoond worden, dan bellen we de thuiszorg.”

‘Net wat mensen leuk vinden’

Francine neemt mensen ook graag mee naar buiten, als ze dat fijn vinden: “Een ommetje met de rolstoel. Sommige mensen vinden het heerlijk om op een terrasje te gaan zitten. Gewoon even een ander uitzicht. Bij iemand anders keken we samen televisie. De echtgenote kon zo op haar gemak in bad gaan.” José kwam bij een dame die graag met haar op pad ging: “Gewoon met de auto een stukje rijden, daar keek ze steeds naar uit.” Mieke vindt het leuk om de creativiteit van mensen aan te spreken. “Samen schilderen, of mandala’s tekenen, net wat mensen leuk vinden. Een mevrouw had altijd accordeon gespeeld. Na onze gesprekken hierover heeft ze hem onder het stof vandaan gehaald en nog één keer voor haar man en mij gespeeld. Heel ontroerend was dat.”

Goede match zoeken

“Iedere vrijwilliger is anders en ik denk goed na over wie het beste past”, vertelt Carolien. “Als er echt geen klik is, zoeken we natuurlijk naar een oplossing. De vrijwilligers realiseren zich heel goed dat het geen alledaagse situatie is.” Francine: “Mensen zijn bezig met het naderende overlijden, met de rouwkaart, met het achterlaten van geliefden. We zijn getraind om hiermee om te gaan en kunnen hier goed op aansluiten.” José: “Als iemand komt te overlijden, hebben wij ook tijd nodig om het goed af te sluiten. Zeker als we lang bij iemand thuis zijn geweest.”

Interview en foto: Mariska van Dijk