Addie: 'Als mensen ons eerder inschakelen, kan ik zoveel meer betekenen'

Wanneer iemand binnen een jaar komt te overlijden, kunnen vrijwilligers als Addie van der Zande ingezet worden om thuis te ondersteunen. Addie is vrijwilliger palliatief terminale zorg bij BredaMantelzorg. ‘Ik kan als vrijwilliger ingezet worden vanaf het moment dat mensen niet meer beter worden. En kan dan veel voor ze betekenen. Ik ontzorg ze in een zware periode. Het geeft de mantelzorger de gelegenheid om bij te tanken. En de zorgvrager om diens verhaal te kunnen delen met iemand die er iets verder vanaf staat.’

Warme herinneringen

Van kinds af aan is Addie gefascineerd door het levenseinde. Ze heeft altijd in de zorg gewerkt en tijdens haar studie Social Work zag ze hoeveel er bij mantelzorgers weggelegd wordt. Hier schreef ze haar afstudeerscriptie over. Na haar pensionering kan ze deze twee elementen samenbrengen in haar vrijwilligerswerk. Dit doet ze inmiddels 7 jaar met veel passie. Ze vertelt hier bevlogen over: ‘De laatste fase kan een mooie periode zijn waarin je samen warme herinneringen kunt opbouwen. Ik vind het bijzonder om mensen hierbij te mogen ondersteunen.’

Je begint net met opbouwen van een band

Addie kan veel voor mensen betekenen, als ze hier de kans voor krijgt. ‘Vaak worden wij pas laat ingeschakeld en kan ik iemand maar een paar keer bezoeken voor hij of zij overlijdt of opgenomen wordt in een hospice. Dat is zo jammer, voor zowel de zorgvrager als de mantelzorger. Alle beetjes helpen, maar je begint dan net met het opbouwen van een band.

Kan ik op haar rekenen?

Er komt meer openheid en ik leer de situatie bij iemand thuis kennen. Dan kan ik ook beter inschatten waarbij ik kan ondersteunen. En andersom ook. Mensen moeten vertrouwen in mij krijgen, voordat ze de zorg aan me durven overlaten en mij echt toelaten. Dat begint bij de basis: “Kan ik op haar rekenen? Komt ze wel op tijd?” Daarom hoop ik echt dat mensen ons eerder gaan bellen. Juist als mensen nog vrij goed zijn, is het fijn als we elkaar kunnen leren kennen.’

Een goede match is belangrijk

Marianne en Mieke, de consulenten van BredaMantelzorg, koppelen een vrijwilliger aan de zorgvrager en mantelzorger op basis van een intakegesprek. Ze kennen Addie en haar interesses goed. ‘Ik lees en sport veel, ik zing graag. En heb een grote interesse in de ander. Ik ben altijd benieuwd naar de zorgvrager en de mantelzorger, naar hun achtergrond, hobby’s, vrienden en familie. Hier houden de consulenten rekening mee als ze een koppeling maken.’

Inschatten

Als Addie er is, kan de mantelzorger iets anders gaan doen. Bijvoorbeeld een vriendin bezoeken, sporten, wandelen of boodschappen doen. Addie houdt zich dan met de zorgvrager bezig. ‘Als ik de mensen leer kennen, kan ik beter inschatten wat de zorgvrager fijn vindt om te doen. Ik kan handen masseren, wat rust geeft. We kunnen samen muziek luisteren of naar buiten gaan met een rolstoel.’

Wat helpt is heel verschillend

Er zijn voor mantelzorgers is heel belangrijk. En wat hen helpt, is heel verschillend en soms zelfs wat ongewoon. ‘Ik ben wel eens gevraagd mee te kijken bij het uitzoeken van een grafsteen. En ik heb eens een gesprek geregeld met de beheerder van een kerkhof. Als dat is wat hen helpt op dat moment en ik voel me er goed bij, doe ik dat graag.’

Zorgen delen

‘Daarnaast hebben we vaak fijne gesprekken. De zorgvrager wil de mantelzorger niet met alles opzadelen. Dat kan wel bij mij. Ook de mantelzorger kan zijn of haar verhaal bij mij kwijt. Soms zijn er dingen niet uitgesproken en hebben we het erover hoe dat komt. Het is al een aantal keer voorgekomen dat mensen erna wel met elkaar gepraat hebben. En hierdoor dichter bij elkaar gekomen zijn. Alles is bespreekbaar, maar niets hoeft.’

De dood brengt ook mooie dingen

Voor Addie is de dood niet eng meer: ‘Horen dat je binnen een jaar komt te overlijden is natuurlijk heel heftig. Het valt me op hoe ieder mens toch een draai geeft aan het levenseinde. Het is meestal een mooi proces. Ze groeien ernaar toe en kunnen vaak in vrede gaan, zonder angst. Deze periode kan juist ook mooie, positieve dingen brengen die mensen van tevoren niet verwacht hadden.’

Tekst: Mariska van Dijk
Foto: Paul Ranft