Suzanne is geestelijk verzorger: 'Luisteren is een kunst'

Een gesprek met Suzanne van de Koedijk over wat ze, en de andere geestelijk verzorgers van Zinvol, kan betekenen voor mantelzorgers.

Suzanne, om te beginnen, wat is Zinvol?

Zinvol, centrum voor levensvragen is er, zoals de naam al zegt, voor mensen met levensvragen. We zijn er voor mensen van 50+ die, om wat voor reden dan ook, worstelen met levensvragen. Vragen die gaan over ‘Hoe nu verder?’, ‘Waar sta ik in mijn leven?’, ‘Hoe kijk ik terug op mijn leven?’ of ‘Hoe verwerk ik wat ik heb meegemaakt of mee maak op dit moment?’.

Vaak gaan deze vragen samen met verlieservaringen en rouw. Dat kan op allerlei gebieden zijn. Van verlies van werk tot rouw om een overleden partner. Mensen die niet meer behandeld worden om te genezen, kunnen ook een beroep op Zinvol doen. Zeker als het levenseinde dichterbij komt, kunnen levensvragen zich aan je opdringen. Soms wil of kun je deze vragen liever niet in je vertrouwde omgeving bespreken. Of je nu de patiënt bent of de mantelzorger, Zinvol kan zinvol voor je zijn.

Welke vragen hebben mantelzorgers in een gesprek met jou?

Ziek worden, ziek zijn en soms ook ziek blijven is een confronterende en vaak pijnlijke ervaring. Voor de persoon die het overkomt, maar ook voor de persoon die ernaast staat. Of dit nu je partner, ouder, kind of goede vriend is. Achteruitgang, verlies en verandering gaan vaak samen met gevoelens van machteloosheid, frustratie en angst. Relaties veranderen en mensen worden gedwongen hun leven te bekijken en zich erop aan te passen. Zowel apart als samen. En dat valt niet mee.

Zeker mantelzorgers kunnen gevoelens van schuld en schaamte ervaren. Want jij bent niet degene die zou moeten klagen. Er is al ellende genoeg. En laten we de ander vooral niet ook nog belasten met jouw verdriet! Dat is zonde. Je doet jezelf en de ander hiermee te kort. Een gesprek met een geestelijk verzorger is een gemakkelijk toegankelijke manier om jouw ervaringen te delen. Een geestelijk verzorger van Zinvol is bekend met rouw en verlies, wil er voor jou zijn, en staat tegelijkertijd ver genoeg van je af zodat je vrijuit kunt delen wat jou zo bezig houdt.

Hoezo doet een mantelzorger zichzelf tekort in jouw ogen?

In een situatie waar mantelzorg nodig is, staat de zorgvraag vaak op de voorgrond. Dat is niet vreemd. De zorg moet immers geleverd worden en als dit niet gebeurt is dit meteen merkbaar. Het lichamelijke, fysieke, tastbare zorgen heeft voorrang en verdient dan ook alle aandacht.

Helaas betekent dit vaak ook dat de mentale druk die mantelzorgtaken met zich mee kunnen brengen naar de achtergrond schuift. Dat kan allerlei redenen hebben: Je bent er nog niet aan toe om echt stil te staan bij wat de zorg voor jouw naaste met jou doet. Je kunt het simpelweg nog niet bevatten. Of je kunt bang zijn voor de gevolgen van het toelaten van de emotie. En misschien herken je bij jezelf nog meer redenen om er bewust of onbewust voor te kiezen om een gesprek uit de weg te gaan.

De ervaring leert echter dat deze ‘mentale kant’ van het mantelzorgen zich niet oneindig laat wegduwen. De druk bouwt zich op, vindt een weg naar buiten en kan je zo maar op een onbewaakt moment overvallen. Het kan opluchten om jouw gedachten te delen met een geestelijk verzorger die neutraal luistert en vragen stelt. Het lost je zorgen niet op, maar een goed gesprek kan je wel de ruimte bieden die je nodig hebt om weer verder te gaan.

Vanuit waarden als barmhartigheid of menslievendheid is het natuurlijk fantastisch dat je er kunt zijn voor de ander. Maar als je niet egoïstisch in de goede zin van het woord kunt zijn, dan kun je er op een zeker moment ook niet meer voor de ander zijn. Het is een cliché, maar toch, als je niet goed voor jezelf zorgt, kun je ook niet voor de ander zorgen.

Wat kun je als geestelijk verzorger betekenen voor een mantelzorger?

Hoe nabij en betrokken je omgeving ook is, sommige dingen bespreek je niet met jouw kinderen, ouders, en zelfs niet met jouw beste vriendinnen of vrienden. In een gesprek met een geestelijk verzorger kun je zonder enige terughoudendheid vertellen wat je bezighoudt.

We luisteren, zonder oordeel. We kunnen er een andere manier van kijken naast zetten. Samen kunnen we andere denksporen verkennen. Geestelijk verzorgers hebben gestudeerd op het vak van omgaan met rouw en verlies. We zijn betrokken en tegelijkertijd hebben we de professionele afstand die ruimte biedt om jouw hart te luchten.

Soms horen we: 'De vuile was hang je niet buiten’. Maar soms is het goed om de was uit te hangen. Om te zien wat er hangt. En om te zien hoe vuil die was nou eigenlijk is. Want rouw is pijnlijk. En moeilijk om te zien. Maar rouw is niet vies. Rouw is echt. Rouw heeft te maken met afscheid nemen van alles wat betekenisvol is of is geweest. En dan is het ook heel normaal dat er verdriet is, of boosheid, of wat het ook is dat geuit moet worden.

Op deze momenten dat je kwetsbaar bent, luisteren we. En luisteren is een kunst. Het merendeel van de luisteraars wil oplossen, helpen, verlichten, veranderen of wegnemen. We merken dat de meeste mensen diep van binnen wel weten wat ze willen. Maar is er door alle chaos, onrust of emoties geen ruimte om daar bij te komen. In een goed gesprek, waar mensen zich écht gehoord voelen, komen mensen zelf al pratend tot opluchtende of bevrijdende inzichten.

In een enkel geval verwijzen we als geestelijk verzorgers door naar andere hulpverleners. Maar dat gebeurt altijd in overleg.

Wat maakt het werk van een geestelijk verzorger, jouw werk, zo inspirerend?

Dat ik op de kwetsbare momenten wat kan betekenen voor een ander, eigenlijk alleen maar door er te zijn. Als het lukt om in het moment iets van rust en ruimte te creëren geeft dat een ontzettend goed gevoel. Dat je merkt dat iemand zich daadwerkelijk gezien voelt.

Hoe kom je in contact met geestelijk verzorgers van Zinvol?

Je kunt jouw huisarts of de POH vragen contact te leggen met ons. Ook de wijkverpleegkundige kan doorverwijzen. En natuurlijk kun je ook zelf contact opnemen met Zinvol. Kijk daarvoor op www.zinvolcentrumvoorlevensvragen.nl of bel met 085 666 5151.

Interview: Natascha Leeuwenkuijl