Miriam Bryson - Zie de onzichtbare mantelzorger

Zie de onzichtbare mantelzorger

‘Verdachte schietpartij Alblasserdam mailde over motief met RTL Boulevard.’ Steeds vaker lezen we over ontsporing door GGZ-problematiek. Wachtlijsten die oneindig lijken te zijn, te weinig mensen in de geestelijke gezondheidszorg, om nog maar te zwijgen over het proces van indicatiestelling. Dat werken in de zorg aan populariteit inlevert is een gegeven. Dat de zorg ondergewaardeerd wordt, roepen we ook al jaren en ogenschijnlijk verandert er weinig. En toch zie ik in toenemende mate dat er ook andere dingen gebeuren. Iets wat al sinds mensenheugenis bestaat, onzichtbaar is en wat als vanzelfsprekend is geworden. Heel onze samenleving draait erop en als het wegvalt dan hebben we pas echt een probleem. Ik heb het over burgerkracht, ook wel bekend onder de naam vrijwilligerswerk of mantelzorg.

In onze samenleving zijn ongeveer vijf miljoen mensen die zorg verlenen aan een naaste of bekende, de zogenaamde mantelzorgers. In mijn werk zie ik veel mantelzorgers, die door nabij te zijn, eraan bijdragen dat zorgvragers met GGZ-problematiek niet ontsporen. De zorg voor de mantelzorger is helaas wat onderbelicht vanuit de GGZ. Ben ik nu te optimistisch als ik veronderstel dat de problematiek ten gevolge van de lange wachtlijsten in de GGZ – juist door een verfijnd samenspel tussen formele en informele zorg – deels voorkomen kan worden? Door juist samen te gaan werken, de mantelzorger te zien, te informeren en te outilleren, kunnen we meer doen op het gebied van preventie. Door te blijven doen wat we altijd deden, krijgen we namelijk wat we altijd kregen. Er is dan ook niet één oplossing voor de problematiek in de GGZ.

Kijken naar wat er moet komen en wat er nog niet is, kost tijd. Kijken naar wat er al is en dat anders kunnen inzetten vergt moed. Ondanks dat ik me er bewust van ben dat GGZ-problematiek niet onderschat dient te worden, weet ik uit ervaring dat je ondanks dat, als mantelzorger nabij blijft. Maak positief gebruik van de nabijheid van mantelzorgers zodat een vangnet geconstrueerd kan worden tussen aanmelding en behandeling. Onze mantelzorgers doen namelijk al zoveel wat niet gezien wordt. Zorginstellingen moeten hen daarom helpen met ondersteuning, informatie en advies. Zodat mantelzorgers op hun beurt de formele zorg weer kunnen ondersteunen voor, tijdens maar ook na de uiteindelijke behandeling.

Ik heb natuurlijk ook niet het antwoord op de onderbezetting in de GGZ. Maar ik durf wel te beweren dat met de kennis en ervaring die een mantelzorger heeft, formele zorgaanbieders daar in het opstellen van hun zorgplan voordeel van hebben. De kostbare, onzichtbare kennis en ervaring van de informele zorg moet zichtbaar gemaakt worden. Dat doen we onder andere door de mantelzorger daadwerkelijk te zien. Hierdoor kunnen we, de voor onze samenleving onbetaalbare informele zorg, efficiënter maken; zodat de formele zorg anders en wellicht beter georganiseerd kan worden. Tegen alle zorgaanbieders wil ik zeggen: besteed de tijd zinvol maar durf ook te kijken naar de reeds geboden zorg. Want goede zorg hoeft niet formeel georganiseerd te zijn.

Miriam Bryson
Directeur-bestuurder BredaMantelzorg

Bron: The Optimist, juli 2022, p73